Ilość wytworzonej energii elektrycznej przez instalację fotowoltaiczną uzależniona jest od wielu czynników. Istotne są zarówno warunki pogodowe, jak i cykl dnia oraz pory roku. W pewnych okresach zauważalne jest większe wytwarzanie prądu w stosunku do zapotrzebowania, co powoduje powstawanie nadwyżek energii elektrycznej. Co się z nią dzieje i jaki sposób można ją wykorzystać? Odpowiedzi znajdziesz w naszym artykule!
Jak powstaje nadwyżka energii z fotowoltaiki?
Wszystkie rozwiązania technologiczne, które swoje działanie opierają na odnawialnych źródłach energii, charakteryzują się okresowo większą lub mniejszą wydajnością. Nie inaczej jest w przypadku fotowoltaiki, której działanie uzależnione jest od promieniowania słonecznego. Efektywność paneli fotowoltaicznych jest niższa w momencie, gdy dostępność słońca jest mniejsza, czyli np. zimą, a wyższa w przypadku dużego nasłonecznienia np. latem. Różnić się będzie również w zależności od pory dnia oraz od warunków pogodowych.
Instalacja fotowoltaiczna, nawet najlepiej dobrana pod kątem zapotrzebowania na prąd gospodarstw domowych czy firm, będzie wytwarzać więcej energii elektrycznej w okresach o dużym nasłonecznieniu. W czasie najwyższej produkcji prądu nie zawsze możliwe jest jego bieżące zużycie, w efekcie czego pojawia się nadwyżka energii z fotowoltaiki. Z kolei w przypadku, gdy panele fotowoltaiczne wytwarzają mniej energii elektrycznej lub nie wytwarzają jej wcale, co wynika z mniejszego bądź braku dostępu do promieni słonecznych, pojawić się może zapotrzebowanie na skorzystanie z poprzednio wytworzonej nadwyżki. Czy jest to w ogóle możliwe przy obecnym systemie rozliczeń?
Co się dzieje z nadwyżką energii z fotowoltaiki?
Powstała w wyniku intensywnej pracy paneli fotowoltaicznych nadwyżka energii elektrycznej nie przepada. Jednak to, gdzie trafi, uzależnione jest przede wszystkim od rodzaju instalacji fotowoltaicznej, na który się zdecydujemy. Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje systemów fotowoltaicznych: instalacje on-grid (podłączone do zewnętrznej sieci energetycznej), instalacje off-grid (niepodłączone do sieci elektroenergetycznej) oraz instalacje hybrydowe (stanowią połączenie obu wymienionych rodzajów).
Instalacja on-grid a nadwyżka energii z fotowoltaiki – w przypadku tego rodzaju instalacji fotowoltaicznej wytworzona przez panele fotowoltaiczne nadwyżka prądu jest kierowana do sieci energetycznej. Do niedawna możliwe było przesłanie nadmiaru energii, a następnie odebranie jej w razie pojawienia się potrzeby do końca okresu rozliczeniowego, czyli w przeciągu kolejnych 12 miesięcy. Po upływie tego czasu nadwyżka bezpowrotnie przepadała. Od 1 kwietnia 2022 roku wprowadzono jednak zmiany w przepisach, zgodnie z którymi nadwyżka energii z fotowoltaiki przesłana do sieci jest rozliczana w systemie net-billingu.
Instalacja off-grid a nadwyżka energii z fotowoltaiki – instalacja fotowoltaiczna tego typu nie jest podłączona do sieci energetycznej, zatem nadwyżka energii z fotowoltaiki musi trafić w inne miejsce. Specjalnym urządzeniem, które podłącza się do systemu, jest magazyn energii. Umożliwia on przechowywanie wytworzonego w nadmiarze prądu, a następnie skorzystanie z niego w momencie wystąpienia potrzeb wynikającej ze zbyt małego wytwarzania energii elektrycznej w stosunku do bieżącego zużycia.
Nadwyżka prądu z fotowoltaiki w przypadku instalacji hybrydowej – hybrydowa instalacja fotowoltaiczna łączy w sobie elementy instalacji on-grid oraz off-grid. Oznacza to, że jest ona jednocześnie podłączona do sieci energetycznej i wyposażona w akumulator energii. Co się dzieje z nadmiarem energii w takim rozwiązaniu? Najpierw ładowany jest nią magazyn energii, a w razie jego zapełnienia energia trafia do sieci. Podobnie sytuacja wygląda z pojawieniem się zapotrzebowania na skorzystanie z nadwyżki – w pierwszej kolejności wykorzystywany jest prąd z magazynu energii.
Nadwyżka energii z fotowoltaiki a system opustów
System opustów obowiązuje wszystkie osoby, które zdecydowały się na podłączenie instalacji fotowoltaicznej do 31 marca 2022 roku. W tym przypadku nadwyżka energii z fotowoltaiki trafia do sieci energetycznej i musi zostać wykorzystana przez prosumenta do końca okresu rozliczeniowego. Właściciele instalacji fotowoltaicznych muszą ją wykorzystać w ciągu 12 miesięcy, po czym bezpowrotnie przepada. Nie można jednak odebrać całej energii elektrycznej, a jedynie 80% (lub 70% w przypadku instalacji fotowoltaicznej o mocy powyżej 10 kW).
Nadwyżka energii z instalacji fotowoltaicznej a system net-billingu
Zmiany wprowadzone 1 kwietnia 2022 roku wprowadziły spore zamieszanie w systemie rozliczeń nadwyżek energii elektrycznej z fotowoltaiki. Stworzony został tzw. system net-billingu, w którym istotna nie jest ilość przesłanej energii elektrycznej, lecz jej wartość rynkowa. Wszyscy właściciele instalacji fotowoltaicznych posiadają tzw. konto prosumenckie, na którym znajduje się zapis o tym, w jakiej kwocie nadwyżka energii z fotowoltaiki została sprzedana dostawcy prądu oraz za jaką kwotę odkupili prąd w momencie wystąpienia zapotrzebowania (czyli w okresie mniejszej produkcji energii elektrycznej przez panele fotowoltaiczne niedostatecznej do bieżącego zużycia). Po upływie okresu rozliczeniowego następuje podsumowanie powstałej różnicy.
Jak prawidłowo wykorzystać nadwyżki prądu z fotowoltaiki?
System net-billingu spowodował, że konieczne stało się wprowadzenie rozwiązań, które umożliwią efektywne wykorzystanie nadwyżki energii elektrycznej z fotowoltaiki. W tym kontekście mówi się przede wszystkim o zwiększeniu autokosumpcji, czyli wykorzystania wytwarzanej energii elektrycznej na bieżące potrzeby, a także zastosowaniu magazynów energii.
Zwiększenie autokonsumpcji jako sposób na nadwyżki energii
Na bieżące potrzeby wykorzystywane jest zazwyczaj około 30% produkcji energii elektrycznej, co wynika z dobowego rytmu dnia. W czasie największego nasłonecznienia zużycie jest najmniejsze, gdyż domownicy nie przebywają w domach w związku z pracą lub szkołą, zaś wzrasta po godzinach 16-17, gdzie z kolei produkcja prądu znacząco spada. W celu zapewnienia opłacalności instalacji fotowoltaicznej warto wykorzystywać energię elektryczną w sposób efektywny poprzez działania takie jak:
- Montaż pompy ciepła, która do swojego działania wykorzystuje energię elektryczną z fotowoltaiki,
- Zastosowanie urządzeń elektrycznych z funkcją opóźnienia pracy, co umożliwia pracę w czasie najwyższej produkcji prądu przez panele fotowoltaiczne,
- Realizacja wszelkich prac przyczyniających się do dużego zużycia energii w ciągu dnia np. w dni wolne od pracy.
Magazyny energii a lepsze zarządzanie nadwyżką energii z fotowoltaiki
Drugim sposobem na to, aby zagospodarować nadwyżkę energii w efektywny sposób, jest magazynowanie energii. Magazyn energii umożliwia przechowywanie energii elektrycznej wytworzonej w nadmiarze i spożytkowanie jej wtedy, gdy pojawi się bieżące zapotrzebowanie. To jednak nie jedyne zalety akumulatorów, ponieważ dzięki nim można także zyskać samowystarczalność energetyczną na wypadek jakiejkolwiek awarii sieci energetycznej.
